– سیتالوپرام چیست:
-داروی سیتالوپرام(Citalopram) یکی از بهترین دارویهای ضد افسردگی جدید و امروزی است که از طریق افزایش سروتونین در مغز اثر می کند.سروتونین همان ماده ای است که بطور طبیعی در بدن ما وجود دارد و باعث شادی ،آرامش، و استحکام رای و نظر انسان میگردد و کمبود این ماده (یعنی سروتونین) در مغز آدمی منجر به افسردگی، اضطراب و تردید و وسواس میگردد.این دارو در ایران حدود ده تا پانزده سالی هست که توسط روانپزشکان برای مراجعین محترمشان تجویز میشود و تا جاییکه ما روانپزشکان شاهدیم، اغلب مصرف کنندگان از تاثیر خوب این دارو و کم بودن عوارضش راضی بوده اند.
– موارد مصرف سیتالوپرام:
این دارو در موارد زیر و صرفا با تجویز پزشک متخصص قابل مصرف میباشد:
۱- اختلال افسردگی ماژور (major depressive disorder).
۲- افسردگی در زنان باردار.
۳-وسواس
۴- درمان افسردگی در بیماران دو قطبی
۵- درمان اضطرابهای اجتماعی
۶_اختلال بیش فعالی(ADHD)
۷- انواع فوبی ( ترسهای بیمارگونه)
۸-اختلال استرس پس از سانحه.
۹- بی اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی
۱۰-انزال زودرس
۱۱-افسردگی پیش از قاعدگی
۱۲-چاقی(فلوکستین)
۱۳- انحرافات جنسی(پارافیلیا):این دارو باعث کاهش تمایلات انحرافی و تکانه های جنسی می گردد.
۱۴-اوتیسم
۱۵-پیشگیری از سردرد تنشی و میگرنی
– منع مصرف سیتالوپرام:
۱-صرفا با خواندن این مطلب یا مطالب مشابه در اینترنت شروع به خوردن این دارو نکنید یا سرخود دارویی که برای دیگران موثر بوده است را مصرف نکنید.شما به همه ی ریزه کاریهای تاثیر این دارو و تداخلات آن با مواد درون بدن یا داروهای دیگر واقف نیستید.درست است که ما در دنیای اطلاعات اینترنتی زندگی می کنیم اما در رشته ی پزشکی تجربه مهمتر از دانش نوشتاری و کتابی است .شما تجربه ی کافی برای تجویز سر خود این دارو را ندارید.خواهش میکنم با سلامتی و جان خود بازی نکنید.
۲-مصرف همزمان با داروهای مهار کننده ی مونوآمین اکسیداز(MAOi) در عرض ۱۴ روز گذشته ( چون امکان تداخلهای خطرناک دارویی وجود دارد!!!!)مانند فنلزین-ترانیل سیپرومین -سلژیلین -ایزوکربوکسازید.
۳-مصرف همزمان با کلوزاپین(بخاطر بالا رفتن ریسک تشنج ناشی از کلوزاپین)
۴- فاز سرخوشی (مانیا) در بیماران دو قطبی
۵- سه ماه اول حاملگی
۶- شیردهی
۷- نارسایی کبدی
۸- نارسایی کلیوی
۹-توجه : گاهی در بیماران زیر بیست و چهار سال در دوهفته ی اول مصرف این دارو، افکار ناگهانی خودکشی گزارش شده است. اطرافیان باید این نشانه ها را تحت نظر بگیرند و به پزشک خود گزارش بدهند:تغییر و نوسان خلق -تحریک پذیری-عصبانی شدن- دیر به خواب رفتن -اضطراب و سرآسیمگی -خصومت بی دلیل -پرفعالیتی- حملات پانیک-
– اسامی دارو:
نام ژنریک:
Citalopram
نام تجاری:
Cipram
Celexa
– دوزاژ و نحوه ی مصرف سیتالوپرام:
۱-سیتالوپرام بصورت قرصهای ۱۰ و ۲۰ میلی گرمی موجود است.
۲-اوج تاثیر سیتالوپرام ۳ تا ۸ ساعت پس از خوردن دارو دیده می شود.
۳-همیشه از یک مارک و یک کارخانه ی تولید دارو استفاده کنید
۴-اگر یک وعده از قرص را فراموش کردید می‌توانید آن را بمحض اینکه متوجه شدید مصرف کنید ولی اگر تقریبا چند ساعتی بیشتر به مصرف وعدهٔ بعدی نمانده است این کار را نکنید و فقط قرص وعدهٔ بعدی را بخورید. در هر صورت از دوبرابر کردن قرص برای جبران وعدهٔ فراموش شده اجتناب کنید.
۵-قرص را در دمای معمولی اتاق و دور از رطوبت و نور نگه دارید.
۶-خیلی خیلی مراقب باشید که بچه‌های کوچک دستشان به این قرص و سایر قرصهای اعصاب نرسد.
۷-لیست همه ی داروها حتی ویتامینهای مصرفی خودتان را به پزشکتان اطلاع دهید.
۸-توجه داشته باشید که همیشه زیاد کردن دوز دارو مساوی با زیادتر شدن تاثیر دارو نیست و فقط ممکن است به زیاد تر شدن عوارض دارو منجر شود.
۹-اگر احساس کرده اید که با مصرف این دارو حالتان خوب شده است آن را ناگهانی قطع نکنید چون دچار عوارض ترک ناگهانی خواهید شد.
۱۰-توجه داشته باشید که ممکن است این دارو بطور برعکس در ابتدای درمان منجر به تیرگی شعور و کاهش هوشیاری و اختلال تفکر در شما گردد.
نیمه عمر سیتالوپرام:
نیمه عمر سیتالوپرام۳۵ ساعت.
– احتیاطات در مصرف سیتالوپرام:
۱-اگر دچار آلرژی شُدید این قرص را مصرف نکنید. علایم آلرژی می‌تواند اینها باشد: سرفه، تنگی نفس، خس خس سینه، ورم کردن لب یا زبان یا صورت، ورم کردن گلو، خارش و قرمزی و دون دون شدن پوست، کهیر در هر نقطه از پوست.
۲- این قرص ممکن است ۴ هفته طول بکشد تا اثرات خوبش را نشان بدهد پس لطفا زود قضاوت نکرده و دارو را قطع نکنید.
اگر مبتلا به بیماری خاصی مثل فاویسم یا کولیت یا فشارخون هستید ،آن را به پزشک خود اطلاع دهید.
۳- در کودکان و نوجوانان بعلت احتمال بروز افکار خودکشی و نیز در سالمندان بعلت کارکرد ضعیفتر کبد و کلیه ، این دارو را با احتیاط مصرف کنید
عوارض سیتالوپرام:
الف-عوارض کوتاه مدت:
این عوارض یا خودشان بتدریج برطرف میشوند و یا با یک تجویز دیگر بسرعت قابل رفع هستند.بنابرین وقوعِ آنها مجوزی برای قطعِ آنها نیست و فقط اگر خیلی شدید بود با پزشکتان تماس بگیرید.
-عوارض گوارشی یکی از شایعترین این عوارض است که بخاطر تاثیر بر گیرنده های سروتونینی سیستم گوارشی بوجود می آید.البته این عوارض هنگام مصرف سیتالوپرام کمتر از مصرف سرترالین و فلووکسامین می باشد:
۱-تهوع:معمولا گذراست و به دوز دارو بستگی دارد.
۲-مدفوع شل و اسهال:معمولا گذراست و به دوز بستگی دارد.البته این عارضه در سیتالوپرام کمتر از سرترالین است.
اگر فرد مستعد اسهال است،پاروکستین(Paroxetine) بخاطر اثر آنتی کولینرژیکی و حتی یبوست زایی که دارد شاید انتخاب بهتری باشد.
۳-استفراغ
۴-نفخ شکم که کمتر از سرترالین است.
۵-بی اشتهایی و کاهش وزن که بمحض شروع دارو شروع میشود و گاهی تا بیست هفته(۵ماه) ماه هم طول می کشد ولی بعد از آن،این روند متوقف و معکوس میشود و بدن شروع به افزایش وزن می کند. بیشترین میزان کاهش اشتها در ابتدای مصرف دارو ،در بین داروهای سروتونینی(SSRI) متعلق به فلوکستین است.
۶-افزایش وزن: حدود یک سوم مصرف کنندگان بتدریج دچار افزایش وزن میشوند که متاسفانه این افزایش وزن تا زمانی که دارو مصرف میشود ادامه دارد و با ورزش و رژیم دارویی هم کاهش نمی یابد.این افزایش وزن هم بخاطر افزایش اشتها و هم ناشی از تغییرات متابولیکی در بدن است.افزایش وزن خیلی زیرپوستی و بتدریج رخ میدهد و ما روانپزشکان که هر یکی دوماه یکبار مراجعینمان را میبینیم بیشتر از خودشان متوجه گرد شدن صورت و تغییرات وزنی آنها میشویم.سریعترین و پرسروصداترین میزان افزایش وزن در بین داروهای سروتونینی مخصوصا در خانمهای جوان متعلق به پاروکستین(Paroxetine) می باشد.
۷-سوءهاضمه
۸-سردرد که در بین ۱۸ تا ۲۰ درصد مصرف کنندگان رخ میدهد( اما این میزان سردرد تفاوتی با سردرد ناشی از دارونماها ندارد).بیشترین میزان ایجاد سردرد در بین داروهای سروتونینی متعلق به فلوکستین می باشد.
توجه داشته باشید که اتفاقا در خیلی از مبتلایان به سردرد میگرنی و یا سردرد تنشی، این دارو بعنوان یک داروی پیشگیری کننده از سردرد بکار میرود.
۹-خمیازه:خیلی از مصرف کنندگان داروهای سروتونینی ازینکه در طول روز خمیازه های طولانی و متعدد می کشند شاکی هستند.این خمیازه ها هیچ ربطی به خستگی و یا کمبود خواب شبانه ندارند بلکه ناشی از تاثیر دارو بر ناحیه هیپوتالاموس مغز می باشد
۱۰- تاثیر بر قند خون: داروهای سروتونینی ممکن است در ابتدا باعث کاهش شدید قند خون گردند بنابرین بیماران دیابتی باید مراقبت شوند.اما در دراز مدت قضییه برعکس میشود و قند خون مصرف کنندگان داروهای سروتونینی بالاتر میرود
۱۱-اضطراب :در ابتدای مصرف فلوکستین بیشتر دیده میشود ودر اس سیتالوپرام و پاروکستین کمتر دیده میشوند(و بنابرین انتخابهای خوبی برای اختلال مخلوط اضطراب و افسردگی هستند).
۱۲-خواب آلودگی یا بیخوابی: واقعیت این است که برخی از داروهای سروتونینی موجب بیخوابی شبانه و برخی دیگر از آنها موجب خواب آلودگی روزانه می گردند.
۱۳-تعریق: برخی از مصرف کنندگان این دارو از عرق کردن زیاد مخصوصا شب هنگام بحدی که منجربه خیس شدن ملحفه ها میگردد شاکی هستند.این تعریق ربطی به دمای محیط ندارد و حتی در زمستان و هوای سرد هم رخ می دهد.مصرف یک تا دو میلی گرم ترازوسین (trazocin)در روز در کاهش این عارضه مفید است.
۱۴-کابوس و رویاهای شفاف و زنده:بیشتر مراجعینی که این دارو را مصرف می کنند از دیدن خوابها و یا کابوسهای شلوغ و شفاف و زنده شاکی هستند.همچنین بعضی ها از دندان قروچه ،بیقراری پاها و میوکلونوس شبانه و تعریق در خواب شکایت دارند.
۱۵-تشنج :معمولا در مصرف کنندگان داروهای سروتونینی دیده نمیشود مگر زمانی که دوز مصرف خیلی بالا باشد مثلا ۱۰۰ میلی گرم فلوکستین ( پنج کپسول فلوکستین).احتمال تشنج فقط یکدهم تا دودهم درصد میباشد که این مساوی احتمال تشنج با دارونماها(پلاسبو) هم هست.
۱۶-عوارض آنتی کولینرژیک( شامل:خشکی دهان_یبوست _خواب آلودگی): این عوارض فقط با پاروکستین ممکن است دیده شوند.البته خشکی دهان را همه داروهای سروتونینی دارند که ارتباطی با اثر آنتی کولینرژیکی آنها ندارد.
۱۷-عوارض خونی:داروهای سروتونینی عوارض خونی خاصی ندارند فقط ممکن است گاهی دچار دیربند امدن خونریزی ویا کبودی پوست ناشی از عدم کارکرد صحیح پلاکتهای انعقادی گردند که بهتر است در اینجور مواقع آزمایشهای انعقادی خون (BT) چک شوند.
اگر کسی این داروها را همراه با آسپیرین یا د اروهای ضدانعقادی میخورد این احتمال ممکن است بیشتر گردد.
همچنین کسانیکه داروهای سروتونینی را همراه با داروهای مسکن و ضد درد مانند پیروکسیکام_بروفن _ دیکلوفناک(معروف به NSAIDها) مصرف میکنند احتمال خونریزی معده دارند و بهتر است برای آنها پیشاپیش داروی ضد اسید معده مانند پنتوپرازول تجویز شود.
۱۸-تاثیر بر نمک خون(سدیم): بعصی از مصرف کنندگان داروهای سروتونینی مخصوصا سالمندان دچار سندروم ترشح نابجای هورمون ضدادراری (SIADH)می شوند و میزان سدیم خون آنها پایین می آید.این سندرم منجر به تهوع، استفراغ ،گیجی و تغییرات شخصیتی می گردد
ب- عوارض طولانی مدت:
۱- کاهش میل جنسی و کاهش ارگاسم و ارضا در هر دوجنس زن و مرد:متاسفانه این مشکل در هشتاد درصد مراجعین بوجود میاید و تا زمانی که مصرف دارو ادامه دارد، این اختلال هم وجود دارد.برعکس خیلی از عوارض که بتدریج از بین می روند و بدن نسبت به آنها مقاومت پیدا میکند این عارضه متاسفانه تا زمان مصرف دارو ادامه دارد.
برای حل این مشکل روشهای زیر پیشنهاد میشود:
الف- تعویض با یک داروی سروتونینی دیگر.
ب- اضافه کردن قرص بوپروپیون(Bupropion).
ج- اضافه کردن قرص میرتازاپین(Mirtazapin).
۲- حمله ی سرخوشی (مانیا) :که بصورت افزایش انرژی،پرسرعت شدن کلام و تفکر،رفتار بی پروا ،گستاخی و ماجراجویی جدید و عجیب،احساس نشاط بینهایت،خلق تحریک پذیر،بیخوابی،ولخرجی و افزایش تمایلات جنسی خود را نشان می دهد.
۳-تغییر غیرعادی در خلق و رفتار.
۴-تاری دید،دید تونلی،چشم درد،تورم چشم،دیدن هاله اطراف اشیا که همه ی اینها احتمال وجود آب سیاه یا گلوکوم را مطرح می کنند.
۵-اگر دچار کبودی ،مشکل در تنفس،تورم صورت و لب و زبان و گلو شدید یعنی شما دچار آلرژی شده اید و سریعا باید به بیمارستان مراجعه نمایید.
-علایم مسمومیت:
