مُدافینیل،داروی بیداری و هوشیاری

– مُدافینیل چیست: 

داروی مُدافینیل(MODAFINIL) که با تاثیر بر دپامین،نور اپی نفرین،سروتونین،هیستامین ،گلوتامات و گابا اثر می کند،بمانند یک داروی محرکِ سیستم عصبی باعث کاهش خواب آلودگی و افزایش هوشیاری و بهبود تمرکز و غِنای تفکر و ادراک می گردد.همچنین گفته شده که این دارو ممکن است تکانشگری را نیز کاهش دهد.مُدافینیل اولین بار در سال ۱۹۹۸ در سازمان دارو -غذای امریکا (FDA)پذیرفته شد تا برای حمله های خواب (نارکولپسی) و همینطور خواب آلودگی روزانه در کسانیکه شبها دچار قطع تنفس (آپنه ی انسدادی خواب) می گردند مصرف شود.مدت زیادی نیست که این دارو وارد ایران شده است و امیدواریم مانند قرص ریتالین تب مصرف کاذبِ آن در بین دانشجویان بالا نگیرد.این دارو برای اختلال بیش فعالی(ADHD) به تصویب نرسیده است ولی بنا بر تجربه و تشخیص روانپزشک  گاهی بعنوان درمان کمکی در اینگونه اختلالات  می تواند به کار رَوَد. هر چند این دارو اعتیاد آور نیست ولی قطع ناگهانی آن ممکن است منجر به علایم ترک گردد.هر گونه شک و ابهامی که در مورد حکمتِ تجویز این دارو دارید با پزشک ِخود مطرح کنید و توضیحات قانع کنندهٔ او را فقط از زبان خودش بشنوید چرا که شنیدن اطلاعات ناقص از متصدیان داروخانه‌ها یا خواندن بروشور داخل جعبهٔ دارو یا جستجو در صفحاتی مانند ویکی پدیا، کافی  نیست و ممکن است شما را در مورد تجویز پزشکتان دچار سوء تفاهم کند.

– موارد مصرف مُدافینیل: 
این دارو در موارد زیر و صرفا با تجویز پزشک متخصص قابل مصرف می‌باشد: 
۱- کاهش خواب آلودگی در حمله ی خواب (NARCOLEPSY)
۲-کاهش خواب آلودگی در آپنه ی انسدادی خواب (OBSTRUCTIVE SLEEP APNEA)
۳-کاهش خواب آلودگی در اختلال خواب ناشی از کارهای شیفتی(SHIFT WORK SLEEP DISORDER)
۴- سندرم خستگی مزمن(CHRONIC FATIGUE SYNDROM)
۵- اختلال کمبود تمرکز و بیش فعالی(ADHD)
۶- اختلال افسردگی(MDD)
۷- درمان خواب آلودگی در بیماران اِم اِس(MS)
۸- درمان خواب آلودگی در بیماران پارکینسونی(PARKINSON)
۹- در طب نظامی و شغلی برای مقابله با خستگی و محرومیت از خواب

۱۰-توجه داشته باشید که این دارو آی کیو(IQ) ی شما را بالاتر نمیبرد و شما را باهوشتر نمی کند.

– منع مصرف مُدافینیل:

۱-ممکن است این دارو توسط برخی از دانشجویان روانشناسی و پزشکی که تسلط علمی کامل بر فیزیولوژی و سود و زیان داروها ندارند به شما معرفی شود .آنها ممکن است سلامتی و حتی زندگی شما را به خطر بیندازند.توصیه میکنم تا قبل از مشورت با یک روانپزشک ،توصیه های آنها را عملی نکنید.

۲- بهیچ وجه من الوجوه ،صرفا با خواندن این مطلب یا مطالب مشابه در اینترنت شروع به خوردن این دارو نکنید، یا سرخود دارویی که برای شما تجویز شده است را به دیگران توصیه نکنید.
۳-مصرف همراه با الکل ممنوع است.
۴- مصرف در حاملگی و شیردهی ممنوع است.(با مصرف این دارو احتمال سقط خودبخودی بالاست)
۵- اگر سابقه ی اختلال دو قطبی یا روانپریشی دارید،این دارو ممنوع است.
۶- اگر زمینه ی معتاد شدن را دارید ،ممنوع است.

۷-در اختلالات شدید کبدی و کلیوی

 ۸-در  پرولاپس دریچه میترال
۹- در بزرگ شدن(هیپرتروفی)بطن چپ
۱۰-اگر داروهای MAO INHIBITORمیخورید این دارو ممنوع است.
۱۱-اگر افکار خودکشی دارید این دارو ممنوع است.
۱۲- اگر به مدافینیل یا داروی مشابه آن:آرمدافینیل(armodafinil) آلرژی دارید ممنوعند.

– اسامیِ دارو :

نام ژنریک:

Modafinil

_نام تجاری  

Provigil

– دوزاژ و نحوه ی مصرف مُدافینیل:

۱-این قرص در دوزهای ۱۰۰ و ۲۰۰  میلی گرمی موجود است که صرفا با نسخهٔ پزشک قابل تهیه می‌باشد. بهتر است یکبار در صبح مصرف شود

۲- با یا بدون غذا می توانید مصرف کنید.

۳-صبح ها فقط مصرف کنید مگر اینکه دستور پزشک چیز دیگری باشد.

۴-اگر یک وعده از قرص را فراموش کردید می‌توانید آن را بمحض اینکه متوجه شدید مصرف کنید ولی اگر به عصر کشیده است ،تا فردا دیگر نخورید.

۵-قرص را در دمای معمولی اتاق (۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد)و دور از گرما و رطوبت و نور نگه دارید.آن را پشت آینه ی دستشویی ذخیره نکنید.

۶-خیلی خیلی مراقب باشید که بچه‌های کوچک دستشان به این قرص و سایر قرصهای اعصاب نرسد.

۷-لیست همه ی داروها، حتی ویتامینهای مصرفی خودتان را به پزشکتان اطلاع دهید.

۸- مدافینیل منجر به بی اثر شدن قرصهای ضد حاملگی می گردد و احتمال باردار شدن حتی با مصرف داروی ضد بارداری وجود دارد.

۹- با انکه حدود بیست سال از معرفی این دارو گذشته است ولی ما هنوز تاثیرات بلند مدتی که این دارو میتواند بر روی مغز بگذارد  را نمیشناسیم. بعضی از متخصصین معتقدند مصرف طولانی مدت این دارو ممکن است در دهه های بعدی زندگی،منجر به ایجاد رفتارهای ضد اجتماعی(آنتی سوشیال) ، سرکوب و محدود شدن هیجانات -احساسات  و یا محرومیت مزمن از خواب گردد .

۱۰-قطع ناگهانی دارو ممکن است منجر به خواب آلودگی و ضعف شدید  یا ایجاد بی انگیزگی و افسردگی  گردد.

۱۱-این قرص احتمال دارد فشار خون شما را بالا ببرد یا در شما طپش قلب و بی نظمی ضربان ایجاد کند.

۱۲-اگر برای اختلال خواب ناشی از  کار شیفتی میخورید ،یکساعت قبل از شروع کار آن را مصرف کنید.

۱۳-این دارو ممکن است در ابتدای مصرف ،حالت گیجی بدهد .پس تا زمانی که اثر این دارو را بر روی خودتان به بوضوح مشاهده نکرده اید،آنرا هنگام رانندگی یا کارهایی که به دقت بالا احتیاج دارند مصرف نکنید.

۱۴-وسوسه نشوید تا دوزهای بالاتر را مصرف کنید.

۱۵-توجه داشته باشید که مدافینیل نمیتواند اختلال خواب یا کمبود خواب شما را درمان نماید.دیگر اینکه این دارو ممکن است همیشه نتواند نقش بیدارکنندگی  خود را بخوبی انجام دهد.

۱۶- با مصرف این دارو سبک طبیعی زندگی خود را تغییر ندهید.

۱۷- عوارض دارویی حتی یک لکه ی قرمز روی پوست را جدی بگیرید چرا که ممکن است سرآغاز یه بیماری وحشتناک پوستی یا کبدی کلیوی باشند.

۱۸-فشار خون خود را همیشه چک کنید.

۱۹-در سالمندان بیشتر مراقب عوارض جانبی باشید.

۲۰درکودکان احتمال واکنشهای کشنده پوستی (سندرم استیونس جانسون)بالاتر است.

عوارض مُدافینیل: 

۱-عوارض گذرا و کم خطر:
– این عوارض یا خودشان بتدریج برطرف می‌شوند و یا با یک تجویز دیگر بسرعت قابل رفع هستند بنابرین وقوعِ آن‌ها مجوزی برای قطعِ آن‌ها نیست و شما فقط باید با پزشکتان تماس بگیرید:
-سردرد (۳۳ در صد مصرف کنندگان)
– تهوع ( ۱۱ درصد مصرف کنندگان)
-گرفتگی بینی ،رینیت ( کمتر از ده درصد)
– تحریک پذیری
-اضطراب
– کمردرد
-بی خوابی
-اسهال
-سوهاظمه،رودل کردن
-گیجی

۲- عوارض نادر ولی خطرناک:
هر چند این عوارض کمیاب و نادرند ولی چنانچه آن‌ها را مشاهده کردید بسرعت باید برای بررسی آن‌ها بصورت حضوری به پزشک خودتان یا در صورت عدم دسترسی به ایشان به بیمارستان مراجعه کنید:

-اگر دچار آلرژی شُدید این قرص را مصرف نکنید. علایم آلرژی می‌تواند این‌ها باشد: سرفه، تنگی نفس، خس خس سینه، ورم کردن لب یا زبان یا صورت، ورم کردن گلو، خشونت صدا،خارش و قرمزی و دون دون شدن پوست، کهیر در هر نقطه از پوست. (احتمال سندرم استیونس جانسون)
-گیجی و ناهوشیاری و سردرگمی
– تب و لرز و گلودرد
– بثورات پوستی و خارش زیاد یا کهیر
-تغییر در خلق مانند:پرخاشگری،بیقراری(آژیتاسیون)،اضطراب،افسردگی،احساس خیلی سر حال بودن،توهم،تحریک پذیری
-درد عضلات یا مفاصل
-سردرد مداوم و مقاوم
-افکار یا اقدام به خودکشی
-تورم دستها یا زانوها یا پا
-علایم قلبی:دردسینه،ضربان سریع یا نامنظم قلبی،تنگی نفس
-مشکلات کلیوی:مشکل در تخلیه ادرار،خون در ادرار،افزایش وزن زیاد
-علایم کبدی:ادرار سیاه،درد معده،فقدان اشتها،زردی پوست،زردی چشم،مدفوع بی رنگ
-کبودی و خونریزی غیر عادی زیر پوست
-خستگی و ضعف غیر عادی

-تداخل های دارویی مُدافینیل:

۱-مصرف همزمان این داروها اثر مدافینیل را کم میکنند:

کاربامازپین(carbamazepin)،

فنوباربیتال(phenobarbital)،

ریفامپین(rifampin)

۲-این داروها عوارض جانبی مدافینیل را افزایش می دهند:

کتوکونازول(ketoconazol)،

اریترومایسین(erythromycin)

۳-مدافینیل عوارض جانبی این داروها را افزایش می دهد:

کلومی پرامین(clomipramin)،

دزی پرامین(desipramin)،

دیازپام(diazepam)،

هیدانتویین ها(hydantoins) مثل فنی تویین(phenytoin)،

امپرازول(omeperazole)،

پروپرانولول(propranolol)،

وارفارین(warfarin)

۴-مدافینیل اثر این داروها را کم میکند:

داروهای هورمونی مانند قرصهای جلوگیری از بارداری،

میدازولام(midazolam)،

کوئتیاپین(quetiapine)،

تریازولام(triazolam)،

سیکلوسپورین(cyclosporine)

مسمومیت دارویی مُدافینیل:

– در صورت خوردن تعداد زیاد قرص و مسمومیت با آن( چه اشتباهی و چه به قصد آسیب زدن به خود ) فورا فرد مبتلا را به مرکز درمان مسمومیتهای دارویی (در تهران بیمارستان لقمان ) برسانید.یا در کل کشور به شماره ۱۴۹۰ زنگ بزنید و گزینه ی دوم را انتخاب کنید.

– رهنمودهای کلی: 
۱– توجه داشته باشید که تمام داروهای روانپزشکی فقط بنابر تشخیص یک روانپزشک که از مکانیسم اثر آن‌ها و از نحوهٔ تعامل نروترانسمیتر‌ها و رسپتور‌ها در سلولهای عصبی آگاهیِ کامل داشته و برآن‌ها مسلط است قابل تجویز است و مصرف خودسرانهٔ دارو‌ها آن هم فقط با کسبِ اطلاعات سَرسَری از صفحات اینترنتی و یا توصیه‌های ناقصِ دانشجویی و یا با الگو گرفتن از نسخهٔ سایر بیماران و تهیه آن‌ها از مراکز غیر مجاز خیابانی، بسیار خطرناک است و عواقب آن قابل پیش بینی نیست.

۲-همچنین در جریان باشید که سود و زیان یک دارو را باید در مقایسه با یکدیگر بسنجید و به صرف وجود یک عارضهٔ کوتاه مدت، خودتان را به اشتباه از مصرف دارویی که می‌تواند سرنوشت خلق و رفتار و شخصیت شما را به سمت یک زندگی سالم و پر از آرامش سوق دهد، محروم نکنید.
-منابع

www.Rxlist.com-
www.drugs.com-
www.Medlinplus.gov-
www.darooyab.ir-

kaplan &sadock’s Synopsis Of Psychiatry-

 

نویسنده: دکتر پرویز علی وردی (روانپزشک)
-وبسایت:  www.parvizaliverdi.com

-تلفن وقت دهی ۸۸۵۵۶۹۴۶( از مشاوره یا پاسخ از طریق تلفن معذوریم)

-پی نوشت: کپی برداری و حذف نام نویسنده عملی غیر اخلاقی بوده و درشان یک انسان فرهیخته نیست.