–
آیا داروی اعصاب اعتیادآور است؟ باورهای اشتباه، واقعیت علمی
معمولاً وقتی به افراد توصیه میکنیم برای درمان مشکلات روحی یا روانی و دریافت دارو به روانپزشک مراجعه کنند، بسیاری از آنها به دلیل ترسها و باورهای نادرست، سالها این تصمیم را به تعویق میاندازند. این تردید و مقاومت باعث میشود وقتی بالاخره به پزشک مراجعه میکنند، بیماری در ذهن و روانشان عمیقتر و ریشهدارتر شده باشد.
در طی سالهای فعالیت حرفهای، بارها دیدهام بیمارانی که باید ۵ یا حتی ۱۰ سال زودتر به روانپزشک مراجعه میکردند، بهجای آن با توصیههای اشتباه اطرافیان، خوددرمانی، یا مراجعه به افراد غیرمتخصص (مثل دعانویسان یا مدعیان درمانهای انرژیدرمانی و ماورایی)، وقت، انرژی و پول خود را تلف کردهاند و در نهایت به نقطه ناامیدی و فرسودگی رسیدهاند
–
–
یکی از اصلیترین دغدغههای این افراد که بخشی از آن واقعی و بخش بزرگترش سوءتفاهم است، این است:
«اگر داروی اعصاب مصرف کنم، برای همیشه به آن وابسته میشوم.»
این تصور، ناشی از برداشت اشتباه درباره ماهیت و عملکرد داروهای روانپزشکی است. بسیاری فکر میکنند هر داروی روانپزشکی مثل مواد مخدر یا الکل، باعث وابستگی شدید و اعتیاد میشود، در حالی که واقعیت علمی چنین نیست.
داروها از نظر وابستگی به دو گروه تقسیم میشوند
۱️⃣ داروهای تسکیندهنده (مسکنهای روان)
این داروها اثر آرامبخشی سریع دارند و بلافاصله پس از مصرف، احساس آرامش یا خوابآلودگی ایجاد میکنند. مثال مشهور آنها گروه «پامها» هستند مثل دیازپام، لورازپام، کلونازپام و آلپرازولام (زاناکس). این داروها اگر بدون نظارت پزشک و در دوره طولانی مصرف شوند، واقعاً اعتیادآور و وابستهکنندهاند.
این گروه، در درمانهای کوتاهمدت یا شرایط خاص و بحران، با دوز و مدت مشخص، تجویز میشوند. اما مشکل از آنجا شروع میشود که افراد خودسرانه و طولانیمدت مصرف میکنند و بعد به وابستگی شدید دچار میشوند.
۲️⃣ داروهای درمانکننده (Disease-modifying)
این داروها برای اثرگذاری، نیاز به مصرف منظم و مداوم دستکم دو تا چهار هفته دارند. هدف این گروه، تغییر فرآیند شیمیایی و مدارهای عصبی مغز بهصورت پایدار است، نه فقط ایجاد تسکین فوری. مثال شناختهشده: فلوکستین (Prozac)، سرترالین، سیتالوپرام، ونلافاکسین و … .
این داروها اعتیادآور نیستند، یعنی با مصرف طولانی، بدن یا روان شما به آنها وابسته نمیشود به شکلی که مثل مواد مخدر ترک آنها باعث craving شدید یا ولع غیرقابل کنترل شود. البته توقف ناگهانی برخی از این داروها ممکن است علائم بازگشتی یا سندرم قطع ایجاد کند، ولی این «نشانهی اعتیاد» نیست، بلکه نشانهی نیاز به توقف تدریجی و زیر نظر پزشک است.
یک سوءتفاهم رایج
بسیاری از مردم از ترس داروهای «اعصاب»، حاضر نمیشوند به روانپزشک مراجعه کنند. در حالی که همان افراد، بدون اطلاع، داروهای اعتیادآور مثل دیازپام، ترامادول، زاناکس یا حتی مواد گیاهی با اثر آرامبخش را خودسرانه مصرف میکنند و به آنها وابسته میشوند.
طنز ماجرا اینجاست:
این افراد دقیقاً از همان چیزی میترسند که خودشان در حال انجام آن هستند!
در مطب بارها بیمارانی داشتهام که پس از چند سال مصرف خودسرانه زاناکس یا ترامادول، به شدت به آن وابسته شدهاند و حالا از ما میخواهند کمک کنیم تا این وابستگی را ترک کنند.
– یعنی آنها واهمه دارند که پزشک به آنها داروی اعتیاد آور بدهد در حالی که خودشان خودسرانه و ناغافل در حال مصرف داروی معتاد کننده هستند و باز جالبتر(و البته تاسف آور تر) اینکه بخشی از مراجعین ِ ما روانپزشکها، کسانی هستند که به مصرف دارویی مانند زاناکس یا آلپرازولام وابسته شده اند و حالا بعد از گذشت دو تا پنج سال که از مصرف آنها گذشته است از ما تقاضا دارند که این وابستگی را از آنها بگیریم.
-برای رفع نگرانی ِ مراجعین باید شفاف و واضح بیان کنم که:اغلب روانپزشکان در نسخه ی درمانی خود به تجویز داروهای درمان کننده و نه فقط تسکین دهنده می پردازند چون آنها به این مطلب اِشراف دارند که تجویز داروی صِرفا مُسکّن، موجبات وابستگی بیمار به آن داروها را فراهم می آورد.بنده حتی بارها مشاهده کرده ام که بیمار ِ من با اصرار و التماس تقاضا دارد که برای او دارویی مانند آلپرازولام یا زاناکس نسخه نمایم ولی بخاطر قبول نکردن ِ خواسته ی او،با قهر و عصبانیت مطب بنده را ترک کرده است.
-اما از گروه داروهای درمان کننده ی روانپزشکی می توان به این موارد اشاره نمود :
-داروهای ضد افسردگی که این داروها ماده ای به نام سروتونین را در مغز افزایش می دهند.
افزایش ماده ی سروتونین در مغز منجر به افزایش میزان شادی و سر زندگی و آرامش ذهنی و کاهش افسردگی و اضطراب می گردد.
-داروهای ضد پرخاشگری که شامل دارویی مانند قرص دپاکین می باشد که کارکرد این دارو، تثبیت و به تعادل رساندن خلق و خوی افراد می باشد و از انجام رفتارهای ناگهانی و تکانه ای که در آن فرد ابتدا رفتار نامناسبی را از خود نشان می دهد و بعدا به چرایی و چگونگی این رفتار پیش بینی نشده می پردازد و از آن نادم و پشیمان می گردد ، جلوگیری می کند.
آیا مصرف این داروها مادامالعمر است؟
خیر! مدت مصرف بستگی به شدت، نوع بیماری، دفعات عود، و وضعیت کلی بیمار دارد. گاهی پس از شش تا دوازده ماه، دارو به تدریج کاهش مییابد. در برخی اختلالات شدید (مثل اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی)، ممکن است نیاز به مصرف طولانیمدت باشد. تصمیم نهایی همیشه با روانپزشک و با مشارکت خود بیمار گرفته میشود.
جمعبندی: حقیقت را از افسانه جدا کنیم
اغلب داروهای اصلی روانپزشکی، اعتیادآور نیستند.
وابستگی روانی یا جسمی به دارو، فقط در مصرف خودسرانه داروهای آرامبخش و تسکیندهنده دیده میشود.
مراجعه زودهنگام و درمان علمی، شما را از افتادن در دام افسردگی مزمن یا اضطراب شدید نجات میدهد.
تغییر خلق و حال روان، مثل درمان فشار خون یا دیابت، نیاز به زمان و پایبندی دارد، نه معجزهی فوری.
توصیه پایانی
لطفاً اگر فکر میکنید نیاز به دارو یا مشاوره دارید، از قضاوتهای غلط و توصیههای غیرعلمی اطرافیان پرهیز کنید. به یک روانپزشک یا روانشناس مورد اعتماد مراجعه کنید و از مسیر درست درمان، بدون ترس و شرم، حمایت بگیرید.
-نویسنده: دکتر پرویز علی وردی (روانپزشک)
-تلفن وقت دهی ۸۸۵۵۶۹۴۶( از مشاوره یا پاسخ از طریق تلفن معذوریم)
سلام آقای دکترمن حدودیک ماهی هست هرشب نصف قرص تری فلوئوپرازین مصرف میکنم که بخاطرعوارضی که برام داشت ناچاربه قطع داروشدم به پزشک مراجعه کردم گفتن حدودیک هفته یک شب درمیان این داروروبخوروقطعش کن …سوالم اینه چطوربایدااین داروروقطع کنم یک هفته اونم یک شب درمیان کافیه برای قطع دارو؟ممنون میشم راهنمایی کنین🙏
سلام آقای دکتر. خسته نباشید. ببخشید مادر من حدود پنج سالی هست که پرگابالین و دوکسپین مصرف میکنن. حالا یه چند وقتی هست که دچار وزوز گوش شدن. ممکنه که از تاثیر این داروها باشه؟ یا مثلا یکی از این داروها، باعث بیشتر شدن وزوز گوش میشن؟
ناممکن نیست ولی خیلی بعیده
ممکنه همزمان یک بیماری جدید در گوش داخلی شروع شده باشه
ببیرید متخصص گوش برای معایته
سلام آقای دکتر ضمن عرض خسته نباشید بنده پسری دارم ۹ ساله در بدو تولد اکثر بلکه تمام اوقات خواب بود در آزمایشات مختلف ی که اخذشد مقدار اسید لاکتیک خونش بالا بود تمام کارهای زندگیشو از قبیل راه رفتن حرف زدن وغیره را با تاخیر قابل توجه از همسالان خود شروع کرده بنحویکه درهر مرحله ما مشکوک میشدیم انواع آزمایش وسی تی اسکن و ام از ای وازمایش پی کیو اخذ شد که همگی نرمال بود فوق تخصص مغز واعصاب تشخیص اوتیسم خفیف داد و داروی رسپریدون و وریتالین وقطره هالوپریدول در مواردی تجویز کرد اوضاع بسیار رضایتبخش پود بنحویکه پیشرفت وی موجب تعجب مربیان گفتار وکار درمانی گردید ولی متاسفانه در تابستان ۹۷ دجار تیک وبعضا توهم دور خود جرخیدن وبی قراری گردید بعد از دومرحله نوار مغز وازمایش توسط متخصص مغز واعصاب توصیه شد به روانپزشک مراجعه نماییم که تشخیص روانپزشک اوتیسم واختلال دو قطبی بوده والان یکسال تمام است که روزانه اورلبت۴عددولتیم ۲عدد مصرف میکند که ازعوارض وبالا رفتن سطح لتیم کم کاری تیرویید گرفته تقریبا نسبت به قبل ۶۰ درصد بهتر شده حال بیم آن دارم که مصر ف طولانی مدت داروهای ذکر شده موجب عوارض جبران ناپذیر گردد آیا بجه ۹ ساله امکان دارد دوقطبی باشد باتوجه به مطالعه مقاله ها و اطلاعات علمی حضرتعالی سخت ارادتمند گردیده خواستم جهت معاینه فرزندم شرفیاب کردم ولی با شماره ای که درسایت ذکرگردیده موفق به اخذ نوبت نگردیدیم علی ایحال خواستم محبت فرموده راهنمایی فرمایید که جه مصلحت میدانید آیا تشخیص درست بوده و درمان راادامه دهیم یا راهکار دیگری توصیه میفرمایید تشکر بی نهایت ازبذل توجه حضرتعالی ضمنا بنده ساکن قم هستم
تشخیص و درمان ایشون درست بوده.و فقط متخصص روانپزشک کودکان باید ایشونو ویزیت کنه. و کار بنده نیست.اعتماد کنید و ادامه بدید و مشکلات رو به پزشکشون بگید تا چاره پیدا کنند
عرض ادب و خسته نباشید خدمت شما دکتر محترم، بنده ۲۱ سالم هست و چند سال پیش ی صدای مهیب از اگزوز ماشین گکش چپ من رو دچار اختلال کرد و اوایل اصلا چیط مهمی نبود تا اینکه حاد تر شد و به مرحله ای رسید که دیگه نمیتونم هر صدایی رو تحمل کنم مخصوصا صداهای زیر در محدوده فرکانسی ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ هرتز وقتیم پیانو تمرین میکنم این محدوده گوشم رو به شدت اذار میده حتی رو میزان دیسی بل پایین، مشکل بنده هایپراکوزیس یا بیش شنوایی است میخواستم بپریم درمانی برای من وجود داره؟ کاملا منو ناامید و خسته کرده این مشکل
برخی از داروها مثل داروهای فنوتیازینی،و دارویی مثل سیناریزین و داروهای گابا ارژیک با تجویز پزشک میتونه موثر باشه
سلام اقای دکتر الان مدت یکسال روزی ۵ میلیگرم مصرف قرص متادون دارم . اگه یه ساعت دیر بشه مصرفم علائم خماری سراغم میاد ایا میتونم از قرص امی تریپتیلین به عنوان جایگزین استفاده کنم ایا جواب میده ؟ایا این قرص باعث کاهش علائم خماری میشه؟ ایا خود قرص اعتیاد اور هست؟ببخشید که تعداد سوالاتم زیاد شد اخه یه مدت خیلی درگیرم واصلا متادون به من نمیسازه ممنون میشم اگه جواب سوالاتم بدید با تشکر
متاسفانه در مورد متادون و سایر داروهای مخدر تجربه ی کاری ندارم
سلام آقای دکتردختر هشت سالهی من از کوچیکی چند بار دچار ترس شدید واسترس شده مثل موندن درون ماشین … این عوامل باعث اظطراب واسترس هنگامی که از من جا میشه میشه ودر محیط بیرون ومدرسه خیلی خجالتی و کمرو هست بطوری که نمی توانه احساساتش رو بروز بده و در مدرسه تو درسهای شفاهی مشکل داره اصرار ما ومعلم و وابستگان برای برقراری ارتباط باعث کلافگی وبی علاقگی درون شده بطوری که به هیچ چیز علاقه نشون نمیده مثلا درس وکتاب رو خیلی دوست داره ولی حتی اگه با میل خودش هم بخواد مطالعه کنه زود بی حوصله میشه میره سراغ کار دیگه وبا این که حافظه خوبی داره هیچ مطلبی رو تکرار نمی کنه واشتباهاتش رو قبول نمکنه درصورت اصرار عصبانی میشه ویا گریه میکنه …
چند وقت پیش بردمش پیش دکتر روانپزشک براش قرص دیسپریدون وسرترالین تجویز کرد الان بعد از مصرف یک هفته خیلی آرومه ولی بازم بی حوصله هست واحساس تب وگرما اذیتش میکنه وخیلی کم اشتها شده بنظر شما تجویز دکتر درست بوده؟ درضمن ویزیت بعدیش اواخر مهر هست درحالی که سرترالین اواسط شهریور تمام میشه و دیسپریدون اوایل مهر بنظر شما قطع یکدفعه قرصها ضرری نداره ممنون از توجهتون
دسته های دارویی که مصرف میکنه درسته و باید با همینها خوب بشه…لااقل ۹ ماه باید دارو بخوره شایدم تا دوسال.
سلام خسته نباشید آقای دکتر آیا قرص نروکسین برای اضطراب مناسب هست؟ دکتر برام تجویز کردن روزی یک عدد. من دلم میخواست قرص دیگری تجویز کنن اما خب دانش ایشون بیشتر هست و من اجازه دخالت به خودم ندادم. آیا به دلیل اینکه پایه گیاهی داره ممکنه اثرش کم باشه؟
این قرص که از گل راعی یا علف چای درست شده مثل داروهای ضدافسردگی موجب افزایش سروتونین میشه.بنظرم اگر با این دارو نتیجه بگیرید بهتره تا داروی شیمیایی مصرف کنید
سلام و خسته نباشید خانمی سی و شش ساله هستم با دو فرزند خدا را شکر همسر بسیار مهربان و خوبی دارم در سن بیست سالگی وقتی دانشجو بودم به دلیل شلوغی خوابگاه استرس شب امتحان را تجربه کردم و استرسم به حدی بود که قادر به ادامه تحصیل نبودم ولی به لطف خدا درسم را به پایان رساندم بعد از ازدواج با یک فرزند کوچک تحصیلات تکمیلی را هم ادامه دادم و فرزند دوم هم بعد از پنج سال به میان ما آمد تا اینکه تصمیم به گرفتن گواهینامه رانندگی کردم در آزمون رانندگی پنج بار و هر بار به دلیل استرسهای بسیار بسیار وحشتناک رد میشدم تا اینکه بالاخره گواهینامه را گرفتم ولی استرسهایی که در طول این سالیان داشتم موردی بود تا اینکه در مهر ماه ۹۷ یک شب اولین حمله عصبی بسیار شدید را بی دلیل تجربه کردم و بی قراری تا حدی که احساس میکردم آخر دنیاس و دارم میمیرم بعد از اون ده ها حمله دیگر را تجربه کردم ولی باز هم به پزشک مراجعه نکردم و الان به دلیل اینکه این اظطراب به افسردگی بسیار شدید هم تبدیل شده تقریبا دو ماه است که به پزشک مراجعه کردم و پزشک برایم سرترالین ۱۰۰ تجویز کرد تا الان از آن حملات پانیک نجات پیدا کردم ولی مسئله ای که مرا بسیار آزار میدهد بی حوصلگی شدید و گاهی بی قراری است البته پزشک برایم کلونازپام یک شبی یک عدد هم تجویز کرد ولی خودم در اینترنت سرچ کردم که ارام بخش ها اعتیاد می آورند و نخوردم در صورتی که پزشک گفت تا یک سال باید بخوری با توجه به اینکه من از روستا با شما تماس میگیرم عاجزانه خواهش میکنم کمکم کنید ایا دارویی که مصرف میکنم مناسب است ایا داروی تقویتی دیگری لازم است به خدا روزها و ثانیه های زندگی ام به تلخی و به سختی میگذرد با تشکر
شاید کپسول گاباپنتین هم کمک کننده باشه..همچنین پرانول
در بین ارامبخشها هم کلردیازپوکساید کمترین اثر اعتیاد اوری رو داره و میتونید روزی دو تا سه بار مصرف کنید
سلام دکتر خسته نباشید.خواهشا جواب سوالمو بدین. پی بردیم که یکی از اعضا خانوادم هر روز مقدار زیادی آلپرازولام دیازپام و یک دلروی دیگری که الان یادم نیست مصرف میکنه.چند باز پیش روان پزشک بردیمش تا با داروی کمکی قطعش کنه.اما خودش نمیخواد و همواره داروهای خودش رو به مقدار زیاد مصرف میکنه بطوری که بعضی موقع ها اصلا درک درستی از زمان و مکان نداره.نظر شما چیه
منجر به افت حافظه و حواسپرتی در ایشون شده.منم معتقدم باید داروهاش تغییر کنه و دست از خود درمانی برداره.باید سبک زندگیشو تغییر بده و بره سمت ورزش.از نفوذ دوستانش استفاده کنید تا متقاعدش کنند
سلام اقای دکتر.قرص کلونیدین وابستگی داره.و اگه داره چجوریه شدتش فیزیکی یا وابستگی روانی.دکتر بهم داده برای ترک بی ۲.
برای قطع وابستگی مصرف میشه
سلام آقای دکتر کن خانمی ۳۶ ساله هستم با دو فرزند زندگی و همسر خوبی هم دارم زمینه اظطراب را از بیست سالگی به صورت موردی مثلا برای امتحان یا گواهینامه و غیره داشتم تا این که دو سال هست که حمله های عصبی بهم دست میداد و بی قرار میشدم واالان حدود شش ماهه که حالم وحشتناک بده که بیشتر ناامیدی و افسردگی میاد سراغم و به دنبالش اظطراب و بی قراری دکتر رفتم بهم اسنترا ۱۰۰ و کلونازپام به مدت سه ماه بهم داد الان این داروها را یک ماهه استفاده میکنم کمی بهترم ولی تاثیر عالی ندیدم به نظرتان داروی اسنترا داروی مناسبیه برای این حجم از اظطراب و بی قراری و افسردگی با تشکر از شما
بله تو موارد مشابه خیلیا با این دارو حتی به تنهایی جواب گرفتند ولی اگر لازم باشه یک داروی دوم برای تقویت سرترالین میت نه تجویز بشه
سلام آقا دکتر آیا مصرف روزانه آمیتریپتیلین باعث اعتیاد می شود؟
نه این دارو خواص اعتیاد اور نداره
ولی
موقع قطع نباید یکدفعه کات بشه
با سلام
آقای دکتر من چندین ساله که به دلیل تنشهای اجتماعی و اقتصادی و تحصیلی و کاری و خانوادگی افسردگی دارم.همیشه داروی فلووکسامین و در کنارش برای رفع بی اشتهایی عصبیم الانزاپین مصرف میکردم.الان حدود یکساله که داروهامو خیلی خیلی کم مصرف میکنم اما علائم دوباره برمیگرده مخصوصا از تابستان که شرایط اقتصادی روز بروز بدتر میشه و بیکارتر میشم و امید به آیندم رو هر ردز بیشتر از دست میدم.احساس میکنم با این وضع آینده بدی در کهنسالی در انتظارمه.بی خوابی و استرس و تپش قلب دیگه دیوانم کرده.آیا پیشنهاد میکنید دوباره پیش پزشکم برم یا به دلیل ایجاد وابستگی از خوردنشون پرعیز کنم؟
پیشنهاد میکنم شناخت درمانی یا cbt بشید
با سلام اقای دکتر
دکتر متخصص اعصاب و روان برای من به خاطر داشتن تپش قلب و اضطراب دارو های سرترالین ۵۰ و پراپرونول ۱۰ و قرص کلردیازپوکساید ۵ میلی گرم تجویز کردند.سوالم اینه که ایا قرص پوکساید اعتیاد اوره یا نه؟؟
اگه همیشگی نخورید نه
سلام
اقای دکتر برای بیماری ibs میگن فعضی ضد افسردگی ها هم برای بعضی بیماران جوابگو بوده. ایا این ضد افسردگی ها تا جایی که شما دیدید درمان می کنند یا اینکه فقط علایم بیماری رو تسکین می دهند؟
بله خیلیاشون مخصوصا با داکسپین نتیجه خوبی گرفتند
ان شاالله
بازم ممنون آقای دکتر