ریتالین از افسانه تا واقعیت

ریتالین از افسانه تا واقعیت

– وقتی خانواده ها دست بچه ی بیش فعال خود را می گیرند و او را برای درمان  نزد یکی از ما روانپزشکان می آورند، متوجه می شوم که هاله ای از خرافات و سوتفاهم ها پیرامون داروهای مخصوص بیش فعالی یعنی ریتالین در ذهن آنها و نیز در افکار عمومی وجود دارد.معمولا برای بار اول مادری که از اذیتهای فرزندش به ستوه آمده است به تنهایی(و بدون حضور پدر که اساسا با مراجعه به روانپزشک و روانشناس مخالف است) و یا بنا بر خواسته ی معلم یا مشاور ِ مدرسه،فرزند خود را برای ویزیت به مطب دکتر می آورد و وقتی روانپزشک به وی می گوید که لازم است فرزند شما برای مدتی قرص ریتالین را مصرف کند، وی منقلب می شود و گریه می کند و میگوید که از عوارض این قرص می ترسد چون چیزهای بدی در مورد  آن شنیده است.مادران می گویند آنطور که شنیده اند ،این قرص از شیشه ساخته شده است…می ترسند که این قرص اعتیاد آور باشد..IMG_20160811_082019.می ترسند که مبادا قَدِّ فرزندشان با خوردنِ این قرص کوتاه بماند …و می ترسند که بخاطر این عوارض ِ احتمالی، از طرف شوهرشان  مورد شماتت قرار گیرند.این باورهای اشتباه به قدری قوی است که وقتی روانپزشک با توضیحات خود منافع و مزایای این قرص را برای آنها توضیح می دهد و سو تفاهم ها را برطرف می کند  باز هم مادری که کودک بیش فعال دارد ،از ته دل آنها را باور نمی کند و بعد از گرفتن نسخه،دارو را از داروخانه نمی گیرد یا اگر بگیرد تا ماه ها از دادن آن به فرزندش اجتناب می کند.

-اما مشکلات تحصیلی و رفتاری فرزند ِ او  همچنان ادامه پیدا می کند وکم کم آنقدر وخیم می گردد که عُذر کودک را از مدرسه می خواهند و پرونده وی را زیر بغلش گذاشته،او را اخراج می نمایند.بدین ترتیب مقاومتی که در ذهن اولیا وجود دارد مانع از بهره مند شدن فرزندشان از دارویی می گردد که بی اغراق تاثیری معجزه آسا در اصلاح رفتار و در بالا بردن قدرت یادگیری وی دارد.بهر حال با گذشت زمان و  بعد از کش و قوسهای فراوان،نه تنها مادر بلکه  پدرِ کودک ِ بیش فعال نیز که پیش ازین مخالف سرسخت درمان بود،به مصرف این قرص راضی می گردند.

-بهرحال مدتی بعد از اینکه فرزندشان ریتالین را مصرف میکند،آنها متوجه تاثیر بسیار خوب دارو و همچنین بی خطر و عارضه بودن آن می گردند و اینجاست که لبخند رضایت بر روی لبانشان نقش می بندد و از روانپزشک خود تشکر و قدردانی کرده و اذعان می دارند که شنیده های آنها صحت نداشته و ای کاش زودتر از اینها مراجعه می کردند. این شنیده ها که بیشتر خُرافه و افسانه اند تا واقعیت،اینها هستند:

افسانه های پیرامون ریتالین:

۱- ریتالین یک ماده ی مخدر همانند شیشه است.
-واقعیت: ریتالین یک داروی محرک است که ترشح دپامین و نور اپی نفرین را در مغز زیاد می کند.و منجر به افزایش تمرکز و توجه فرد مصرف کننده می گردد.این دارو توسط شرکتهای دارویی بصورت علمی و با دوز های مشخص و پس از سالها آزمایش  تولید می شود.این دارو تحت نظر دقیق پزشکان تجویز و مصرف می گردد و هیچ مناسبتی با مواد مخدر که بصورت غیرقانونی تهیه و توزیع می گردند ندارد.مگر اینکه فرد مصرف کننده سر خود و بدون نظر پزشکش تعداد زیادی از این قرص را مورد سومصرف قرار دهد که در اینصورت این دارو می تواند خطرناک و وابستگی آور گردد.
IMG_20160811_081750

۲- ریتالین دروازه اعتیاد به مواد مخدر است.
-واقعیت:خیر، چیزی که ما روانپزشکان در طول سالها تجویز این دارو تجربه کرده ایم اصلا اینگونه نیست.واقعیت این است که اگر ریتالین پس از تشخیص صحیح و بعنوان یک نسخه ی درمانی (با دوز و تعداد و ساعات و طول دوره ی مشخص)مصرف شود هیچ گونه اعتیادی در پی نخواهد داشت.از آنجاییکه خود ِما پزشکان نیز سرنوشت بیماران مان را پیگیری می کنیم  مشاهده گر این مطلب هستیم که کودکانی که زمانی مصرف کننده ی ریتالین بوده اند ،اینک بدل به نوجوان یا جوانان برومندی شده اند که کاملا سالم و عاری از آلودگی به هرگونه سومصرفی هستند.

۳- چون برای گرفتن ریتالین باید پرونده درست کنیم پس مصرف آن مشکوک است.
-واقعیت:چون این دارو از سوی برخی سودجویان در بازار آزاد  مورد خرید و فروش قرار میگیرد پس لازم است توسط وزارت بهداشت مورد نظارت کامل قرار گیرد.برای جلوگیری از سواستفاده ی دلالان دارویی این دارو فقط به کسانی که نسخه ی معتبر از یک روانپزشک ارائه می کنند   وپس از احراز هویت،تحویل داده می شود.

۴- ریتالین قد را کوتاه می کند.
-واقعیت:خیر.نه مقالات علمی  و نه مشاهده و تجربه ی ما روانپزشکان که مراجعین خود را از کودکی تا جوانی مورد ارزیابی و پیگیری قرار می دهیم هیچکدام این شایعه را تایید نمی کنند. البته مصرف ریتالین اگر قبل از وعدهای غذایی داده شود اشتها را تا حدودی کم می کند ولی تاثیر مستقیمی روی قد نخواهد داشت.
IMG_20160811_081939

۵-تشخیص بیش فعالی ساخته و پرداخته ی شرکتهای دارویی برای فروش بیشتر است.
-واقعیت:این تفکر که ناشی از تئوری توطئه است نمی تواند صحت داشته باشد چون بیش فعالی یک تشخیص و پدیده ی عینی است که در صورت عدم توجه به آن ،کودک دچار شکست در فرصتهای تحصیلی میگردد.تفاوت بین کودکان درمان نشده با کودکانی که مورد رسیدگی قرار گرفته اند کاملا واضح است.

۶-بیش فعالی فقط و فقط ناشی از نداشتن دیسیپلین و عدم تربیت صحیح والدین است.
-واقعیت:خیر .درست است که تعدادی از والدین با حمایت بیش از حد از فرزندان خود و عدم اجرای قوانین تربیتی، موجبات بی مسولیتی و لوس شدن آنها را فراهم می آورند اما ما روانپزشکان در مطبهای خود شاهدیم که حتی پدر و مادرهای بسیار اصول مند و با دیسپلین هم از نتیجه ندادن ِ روشهای تربیتی ِ خود در مقابل فرزند بیش فعالشان شاکی هستند. این مطلب گواهی برای است که اختلال بیش فعالی یک زمینه ی زیست شناختی(بیولوژیک) دارد تا زمانیکه مورد مداوا قرار نگیرد،اصول رفتاردرمانی و تربیتی ِ والدین  به تنهایی کارساز نخواهد بود.در ضمن اعمال دیسپلین سفت و سخت بدون توجه به سایر روشها،ممکن است موجب بدتر شدن اوضاع و تشدید مشکلات کودک بیش فعال گردد.همانطور که شما یک آدم فلج را به زور و تهدید نمیتوانید وادار به راه رفتن کنید،کودک بیش فعالِ درمان نشده را هم نمیتوانید بدون در نظر گرفتن اساس زیست شناختی این بیماری،تغییر دهید.بیش فعالی یک بیماری یا اختلال است که جای هیچ انکاری ندارد.
IMG_20160811_082126

۷- معلمها برای راحتی کار خودشان است که تشویق به مصرف ریتالین می کنند.
-واقعیت: خیر.اتفاقا هنوز که هنوز است برخی از معلمین ایرانی خانواده های شاگردان  خود را از آمدن نزد روانپزشک برحذر می دارند.اما آن دسته از معلمینی هم که دانش آموزان خود را ارجاع می دهند صرفا با ثبت نمرات آنها و گزارش رفتار دانش آموز مبتلا، شرایط لازم برای استنتاج و به تشخیص رسیدن روانپزشک را فراهم می آورند.یک روانپزشک حاذق با شنیدن گزارشات از دو حوزه ی خانه و مدرسه و با تیک زدن معیارهای تشخیصی به نتیجه ی قطعی میرسد و اینگونه نیست که صرفا بخاطر شنیدن شِکوه های یکطرفه از یک منبع اطلاعاتی ،به نوشتن نسخه مبادرت ورزد.واقعیت این است که اغلب معلمان زحمتکش و دلسوز هستند و در خط اولِ مواجهه با کودکان بیش فعال قرار دارند.

۸- هر کس که با خوردن ریتالین تمرکزش خوب شود در واقع بیش فعال است.
-واقعیت:خیر.چون هر کسی با خوردن این قرص تمرکز بالاتری پیدا می کند ولی این به معنای آن نیست که وی دچار بیماری یا اختلال بیش فعالی باشد.بلکه این ناشی از افزایش ترشح دپامین در مغز است که برای همه رخ خواهد داد.

۹- هرکسی که در امتحانات نمره ی پایین می آورد لازم است ریتالین مصرف کند.
-واقعیت:هرچقدر که ما از سالم بودن مصرف ریتالین در صورت تجویز صحیح در دوران مدرسه از ابتدایی تا دبیرستان صحبت می کنیم ولی به همان میزان،  نسبت به مصرف نابجا  و خودسرانه ی این قرص در بزرگسالان هشدار می دهیم.ما از بزرگسالانی که جسورانه و بی تدبیر و بطور غیرقانونی این قرص را مصرف(شما بخوانید:سومصرف) کرده بودند، تصاویر مشمئز کننده  و ناگواری را در خاطر خود بیاد داریم.بعنوان نمونه بنده در یک مورد شاهد مصرف روزانه نود (۹۰) عدد ازین قرص در فردی بودم که برای ایجاد خلاقیت و کار هنری خود را به آن وابسته کرده بود .لاغری بسیار شدید ،بیخوابی چند روزه ،لرزش تمام بدن ،حرکات غیر ارادی و تیک  در صورت،توهمات و رفتارهای نامناسب با شان و شخصیت در وی مشاهده می گردید و حریصانه بدنبال پیدا کردن این قرص و افزایش تعداد آنها بود.شرایطی که جز بستری کردنِ او، راه دیگری برای ما باقی نگذاشته بود.
۱۰-وقتی کودک به نوجوانی و بلوغ رسید باید این دارو را قطع کند.
-واقعیت:بیش فعالی یک اختلال  زیست شناختی و غیر قابل انکار   در شخص مبتلاست و صرفا با گذشت زمان نمیتوان امید داشت که کاملا برطرف گردد.هشتاد درصد کودکان دبستانی درجاتی از این اختلال را تا نوجوانی و پنجاه در صد نیز آنرا تا بزرگسالی با خود حمل می کنند.
۱۱-چون فرزند ِ من شیطنت ندارد،پس بیش فعال نیست و نیاز به ریتالین ندارد!

-واقعیت:ADHD (اختلال بیش فعالی و کمبود تمرکز) دو فُرم دارد.یک)کمبود تمرکز همراه با پرفعالیتی،ب)کمبود تمرکز به تنهایی و بدون بیش فعالی.که بطور مصطلح به هر دوی اینها بیش فعال گفته می شود و  فُرم دوم هم باید مورد مداوا واقع شود

۱۲-هر کسی ریتالین بخورد سرانجام  به این دارو معتاد خواهد شد؟ 

-واقعیت:خیر.هیچ یک از کسانیکه با تشخیص صحیح و زیر نظر یک متخصص درمان شده اند،به این دارو وابسته نگردیده اند.و اگر شما در جامعه شاهد اعتیادِ اقلیتی نسبت به این دارو بوده اید در صورت ریشه یابی ،به انگیزه ها و دلایل زیر خواهید رسید:
۱- مصرف خودسرانه ی ریتالین به قصدِ  لاغری و کاهش وزن.
۲-مصرف خودسرانه ی ریتالین برای شب بیداری و نخوابیدن.
۳-مصرف خودسرانه ی ریتالین به نیت گرفتن نمرات بالا در امتحانات (قابل توجه کسانی که این قرص را به نام قرص شب امتحان می شناسند.)
۴- مصرف نابجا و خود سرانه ی دارو برای لذت بردن و کسب نشئگی(euphoria).
۵-مصرف نابجای دارو برای افزایش راندمان کاری و خلاقیت.

۶- مصرف ریتالین بصورت غیر خوراکی.یعنی بصورت ِ:پودر یا تزریقی  یا استنشاقی.IMG_20160811_082217

 توصیه های ضروری: 
۱– توجه داشته باشید که تمام داروهای روانپزشکی فقط بنابر تشخیص یک روانپزشک که از مکانیسم اثر آن‌ها و از نحوهٔ تعامل نروترانسمیتر‌ها و رسپتور‌ها در سلولهای عصبی آگاهیِ کامل داشته و برآن‌ها مسلط است قابل تجویز است .مصرف خودسرانهٔ دارو‌ها آن هم فقط با کسبِ اطلاعات سَرسَری از صفحات اینترنتی و یا توصیه‌های ناقصِ دانشجویی و یا با الگو گرفتن از نسخهٔ سایر بیماران و تهیه آن‌ها از مراکز غیر مجاز خیابانی، بسیار خطرناک بوده و عواقب آن غیر قابل پیش بینی است.

۲-آگاه باشید که سود و زیان یک دارو،باید در مقایسه با یکدیگر سنجیده شود و به صِرف وجودِ یک عارضهٔ کوتاه مدت،نباید یک فرد نیازمندِ درمان را،از مصرف دارویی که می‌تواند او را به سمتِ یک زندگی سالم و پر از آرامش سوق دهد، محروم کرد.

نویسنده: دکتر پرویز علی وردی (روانپزشک).

-تلفن:۸۸۵۵۶۹۴۶،تلگرام:۰۹۳۳۷۴۳۱۹۵۵
-وبسایت:  www.parvizaliverdi.com 

30 Comments

  1. فرق بی پریدن با ویوانس چیه … من خیلی تفاوتی بینشون احساس نمیکنم … سوال اصلیم اینه که میشه به جای بی پریدن که برای عوارض اریپیپرازول تجویز شده ویوانس مصرف کرد ؟

    • نخیر نمیشه
      لطفا دیگه ازینجور سئوالات و نظرات ننویس
      شما جز با نسخه پزشک هیچ دارویی نباید مصرف کنی سرخود
      اینجوری فاجعه به بار میاری
      اینکارا چیه آخه
      با جونت داری بازی میکنی
      نقل و نبات نیست که

  2. با سلام اقای دکتر. ماتوراید ۱۸ بابت اختلال توجه و حمله خواب برام تجویز,شده.۲۷ سالمه. تدریس میکنم.
    صبحها کلاس دارم. اما نمیدونم نحوه تاثیر دارو به چه شکل هست?
    تاثیرش از,چه زمانی بعد از,مصرف شروع میشه.
    لطفا راهنمایی بفرمایید سپاس گزارم و دست بوستان هستم

  3. باسلام. سه ماهی هست ریتالین ۱۰ مصرفشو شروع کردم و این اخرا به ۷ عدد در روز,رسید. صبح ۳تا. عصر هم سه تا. خیلی,خوب هم جواب داد. دارو که تموم شد. بهم ندادن. ولی ۲۸ روز دیکه کنکور دارم. و نیاز داشتم به دارو. رفتم پیش متخصص جدید انا به حا اینکه بگم ۷ تا گفتم سه تا. دلیلمم گفتم نکنه بگه نمینوسیم و اینا. نزدیک کنکورمه وایه چهارتا قرص بهم بریزم. و ایشون گفتش ماتوراید اولش ۳۶ نوشتن روزی,یکی. اما داروخونه نداشت تعییر داد به ۱۸. و گفتش اگه گیج بودی مجازی,دوتا بزنی. حقیقتش من روز اول شروع کردم مصرف. اشتهامو باز,کرد. ب خلاف ریتالین ۱۰. ولی بعد دوساعت تقریبا خواب الودگی,اومد سراغم و مثل قبل که ریتالین ۱۰ زدم ترغیبم کرد. و روز اول با فاصله چهار ساعتی هر چهار ساعت دوتا خوردم و مجموعا ۶تا.و اخر شب سرر درد کرفتم. با یکم گیجی دکتر بنظرتون چیکار کنم. اگه قرار باشه اینطوری جوابگو باشه ماتورایدمن وقتم باقی,ماندمو از دست میدم. ایا ریتالینو بخورم باز ?

    • رسما داری معتاد میشی به ریتالین.دانشگاه هم که قبول بشی سر هر امتحانی دوباره شروع میکنی به خوردن.کلا با این روش شما مخالفم و تایید نمیکنم

  4. درود آقای دکتر،من مدتیه اتوموکستین ۲۵ زیر نظر روانپزشک مصرف میکنم،خواستم در مورد وابستگی و اعتیادش بدونم،این دوز اعتیاد داره؟

    • محرکها مستقیم روی مغز اثر میگذارند
      اتوموکستین نوروترانسمیتر نوراپی نفرین رو زیاد میکنه
      محرکها قویتر و بهتر عمل میکنند …اتوموکستین تاخیری و کمتر
      دیگه بقیشو خودت برو بخون

  5. با عرض سلام و احترام
    من برادری دارم که مشکوک به اعتیاد به ریتالین هست. ممکن هست راهنمایی بفرمایین برای ترک اعتیاد مراجعه به روانپزشک خوبه یا کلینیک؟ البته با چند نفر روانشناس صحبت کردم و گفتن تا خودش حاضر به ترک نشه فایده ای نداره.

  6. متیل فنیدات اهسته رهش رو میشه با ریسپریدون ۱ مصرف کرد ؟ تمرکز رو بهتر نمیکنه واسه بعضیا ؟ چون یه حس ارامبخشی میده

  7. سلام دکتر …. من خانواده مادریم اختلال های مربوط به هراس (اضطراب و افسردگی و وسواس و انزوا و کمال گرایی و …) دارن و از هر کدوم از این موارد که گفتم یه مورد حاد بین خاله ها و دایی هام دارم ….. ولی خانواده پدریم برعکسن و همشون adhd دارن …. یعنی از حالاتشون ادم متوجه میشه که بیش فعالن حالا جزئیاتش بماند ….. نحوه تربیتم جوری بوده که مادرم منو به خودش نزدیک نگه میداشت و خیلی هم ترسو و شل و ور بودم از بچگی …. به پدرم هم اصلا نزدیک نبودم و یه جورایی یاد گرفته بودم هرکاری پدرم انجام میده رو من نباید انجام بدم و مادرم همیشه منو پر میکرد علیه پدرم …. مثلا اگه پدرم خیلی اجتماعی پر حرف بود من همیشه سعی میکردم برعکسش باشم و خشک و کم حرف ….. دکتر الان اتفاقی که افتاده اینه که من هم یه سری از علائم هراس (و اختلالات مرتبط بهش ) رو دارم و هم یه سری علایم adhd که پدرم هم داره ….. ضمن اینکه من خیال پردازی ناسازگار هم دچارم ولی هیچ دکتری چیز خاصی نمیدونه راجع بهش ….. مثلا من خیلی ادم ارومیم ولی خب از اون طرف خیلی راه میرم ….. یعنی ممکنه ساعت ها تو خونه راه برم و وسط راه رفتن ممکنه یه حرکات بدنی هم داشته باشم (مثلا یه دفعه شیرجه بزنم ) ….. یه دکتر میرم واسم سرترالین و ویوانس مینویسه … یه دکتر میرم میگه ویوانس تاثیری نداره …. یه دکتر میرم دوباره واسم ویوانس مینویسه …… ضمن اینکه گاهی وقتا وقتی ویوانس میخورم خیال پردازی ناسازگارم بیشتر میشه و ممکنه ساعت ها راه برم و بی وقفه تو ذهنم صحبت کنم …… بچه که بودم چون تمرکزم بیشتر بود تخیلاتم جزئیات بیشتری داشت و خیلی بهتر خیال پردازی میکردم ولی الان نه ….. بیشتر از ۵ ثانیه نمیتونم فکر کنم ….. گاهی وقتا مثلا یه جوک میخونم تو ذهنم واسه هزار نفر تعریف میکنم ….. روانشناس هم رفتم و یه سری راهکار داده بهم ولی بیشتر از نیم ساعت نمیتونم انجام بدم …. این خیال پردازی لعنتی مثل یه اعتیاد میمونه ….. ضمن اینکه من بچه بودم تمرکزم تا حدودی بهتر بود و درسم خوب بود …. ولی از راهنمایی به بعد دیگه هیچ کاری نتونستم بکنم و همیشه اخر بودم ….آیا داروهای محرک بهم کمکی میکنه ؟ چیکار کنم ؟

    • خب دو تا اختلال جداگانه دارید و باید دوتا داروی مجزا بخورید.ب ای تمرکز که میخورید.ب ای وسواس و هراس هم باید بهتون دارو بدن

  8. سلام من یک برادر مبتلا به اوتیسم دارم و حدود هشت یا نه ساله که ریسپریدون و ریتالین مصرف می‌کنه ولی پنج روز قبل تشنج کرد دکتر گفت عوارض داروهاس و یک دارو برای تشنج تجویز کرد امروز دوباره تشنج کرد کم کم داریم ریتالین رو حذف می کنیم اگر دارو رو حذف کنیم ممکنه دوباره تشنج داشته باشه؟

  9. سلام پسر ۶ ساله من بخاطر عدم تمرکز به تجویز پزشک ۳ روز ریتالین با دوز ۱/۴ دوبار در روز می خوره
    تو این دوروز تمرکز بهتر ولی به شدت بهانه گیری می کنه و گریه می کنه
    چکار باید بکنم

    • معمولا از قرص ریسپریدون یک میلی با همون دوز یکچهارم برای این بیقراریها استفاده میشه در کنار ریتالین

  10. سلام آقای دکتر راهنمایی می‌فرمائید ماتوراید الان کدوم داروخانه موجود هست‌.این استیمدیت خیلی بی فایده و پر ضرره نسازن بهتره

  11. همین طورگفتم ببینم کدوم عوارض بیشتری دارهواقای دکترپرخاشگری ریتالین روچیکارکنم چون اثرش ۱ساعت ونهایت۲ساعته بعداون پرخاشگرمیشم وحس غم بهم دست می ده خداخیرتون بده من و راهنمایی کنید

Comments are closed.